واحد پول غنا چیست؟

واحد پول رسمی کشور غنا “سِدی” (Cedi) است که با کد ایزوی GHS شناخته می‌شود. این ارز توسط بانک مرکزی غنا (Bank of Ghana) مدیریت و منتشر می‌شود و نقش مهمی در اقتصاد این کشور واقع در غرب آفریقا ایفا می‌کند. نام “سدی” از کلمه‌ای در زبان آکان (یکی از زبان‌های بومی غنا) گرفته شده که به معنای “صدف” است، اشاره‌ای به صدف‌های کائوری که در گذشته به عنوان وسیله مبادله در منطقه استفاده می‌شدند.

معرفی واحد پول غنا در گذر زمان

غنا، که پیش از استقلال در سال 1957 با نام “ساحل طلا” (Gold Coast) تحت استعمار بریتانیا بود، از واحدهای پولی مختلفی در طول تاریخ خود استفاده کرده است. در دوران استعمار، پوند بریتانیا واحد پول رسمی این منطقه بود. اما پس از استقلال، غنا به دنبال ایجاد هویت ملی و اقتصادی مستقل خود بود. به همین دلیل، در 19 جولای 1965، اولین نسخه از “سدی” به عنوان واحد پول ملی معرفی شد و جایگزین پوند غنا (Ghana Pound) شد که خود در سال 1958 جایگزین پوند بریتانیا شده بود.

طبق اطلاعات موجود در وب‌سایت بانک مرکزی غنا (Bank of Ghana)، اولین سدی با نسبت 1 سدی = 2.4 پوند غنا معرفی شد. این تغییر نشان‌دهنده تلاش غنا برای فاصله گرفتن از سیستم پولی استعماری و ایجاد ارزی بود که با نیازهای اقتصادی محلی سازگار باشد. با این حال، به دلیل تورم و مشکلات اقتصادی، سدی اولیه در سال‌های بعد ارزش خود را از دست داد و نیاز به اصلاحات ارزی احساس شد.

در ژوئیه 2007، غنا یک بازنگری اساسی در واحد پول خود انجام داد و “سدی جدید” (New Ghana Cedi) را معرفی کرد. این تغییر شامل حذف چهار صفر از ارزش اسمی پول بود، به طوری که 10,000 سدی قدیم برابر با 1 سدی جدید شد. این اقدام، که به “بازتعریف ارزی” (redenomination) معروف است، با هدف ساده‌سازی معاملات، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس، و افزایش اعتماد به اقتصاد ملی انجام شد. وب‌سایت Investopedia این بازتعریف را به عنوان پاسخی به تورم مزمن و کاهش ارزش پول در دهه‌های گذشته توصیف می‌کند.

ساختار و تقسیم‌بندی سدی

سدی به 100 واحد کوچک‌تر به نام “پِسِوا” (Pesewa) تقسیم می‌شود. نام پسوا نیز از کلمه‌ای در زبان آکان به معنای “پنی” گرفته شده و یادآور واحدهای پولی کوچک‌تر در سیستم پوند بریتانیا است. امروزه، سکه‌های پسوا در ارزش‌های 1، 5، 10، 20، و 50 پسوا و همچنین اسکناس‌های 1، 2، 5، 10، 20، 50، 100، و 200 سدی در گردش هستند.

طبق گزارش Statista، در سال 2025، اسکناس 200 سدی که در سال 2019 معرفی شد، به عنوان بالاترین ارزش اسمی در میان اسکناس‌های رایج غنا باقی مانده است. این اسکناس به مناسبت شصتمین سالگرد تأسیس بانک مرکزی غنا منتشر شد و نشان‌دهنده تلاش برای پاسخگویی به نیازهای اقتصادی در حال رشد این کشور است.

طراحی و ویژگی‌های امنیتی اسکناس‌ها و سکه‌ها

اسکناس‌ها و سکه‌های سدی غنا نه تنها ابزار اقتصادی، بلکه نمادی از فرهنگ و تاریخ این کشور هستند. بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط بانک مرکزی غنا، هر اسکناس دارای تصاویری از شخصیت‌های برجسته تاریخی و نمادهای ملی است. به عنوان مثال:

• اسکناس 1 سدی: تصویر “شش بزرگ” (The Big Six)، گروهی از رهبران استقلال غنا، از جمله کوامه انکروما (Kwame Nkrumah)، اولین رئیس‌جمهور غنا
• 5 سدی: نمایش قلعه کریستینسبورگ (Christiansborg Castle)، یکی از بناهای تاریخی مهم در آکرا، پایتخت غنا
• 200 سدی: تصویر کوامه انکروما و نمادهایی از پیشرفت اقتصادی و صنعتی غنا

سکه‌ها نیز اغلب تصاویری از محصولات کشاورزی مانند کاکائو (که غنا دومین تولیدکننده بزرگ آن در جهان است) یا نمادهای فرهنگی مانند طبل‌های سنتی را به نمایش می‌گذارند. از نظر امنیتی، اسکناس‌های سدی مجهز به ویژگی‌هایی مانند نوارهای هولوگرافیک، جوهر تغییر رنگ، و میکروتکست هستند که جعل آنها را دشوار می‌کند. وب‌سایت World Banknote News گزارش داده که این ویژگی‌ها در نسخه‌های جدیدتر اسکناس‌ها بهبود یافته‌اند تا با استانداردهای بین‌المللی همگام شوند.

ارزش اقتصادی و نرخ تبدیل سدی

ارزش سدی در بازارهای بین‌المللی به عوامل متعددی از جمله تورم، صادرات (به‌ویژه طلا، کاکائو، و نفت)، و سیاست‌های پولی بانک مرکزی غنا بستگی دارد. در مارس 2025، بر اساس داده‌های به‌روز از XE.com، نرخ تبدیل سدی به دلار آمریکا حدود 1 GHS = 0.065 USD است. این یعنی هر دلار آمریکا تقریباً معادل 15.38 سدی است.

این نرخ در مقایسه با سال‌های گذشته نشان‌دهنده کاهش مداوم ارزش سدی در برابر دلار است که تا حدی به تورم و وابستگی غنا به واردات نسبت داده می‌شود. گزارش‌های اقتصادی از Bloomberg نشان می‌دهند که غنا با وجود منابع طبیعی غنی، از جمله بزرگ‌ترین تولیدکننده طلا در آفریقا بودن (پس از پیشی گرفتن از آفریقای جنوبی در سال 2019)، همچنان با چالش‌هایی مانند نوسانات ارزی و بدهی خارجی مواجه است. این عوامل باعث شده‌اند که سدی در دهه‌های اخیر ثبات کمتری نسبت به ارزهای بزرگ مانند دلار یا یورو داشته باشد.

نقش سدی در زندگی روزمره

اقتصاد غنا به شدت به صادرات وابسته است، و سدی به عنوان واحد پول ملی، نقش کلیدی در تجارت داخلی و بین‌المللی این کشور دارد. طبق گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، بخش خدمات حدود 50 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) غنا را تشکیل می‌دهد، در حالی که کشاورزی و صنعت نیز سهم قابل‌توجهی دارند. در بازارهای محلی، از خرید مواد غذایی گرفته تا پرداخت هزینه حمل‌ونقل، سدی واحد اصلی مبادله است.

با این حال، در مناطق شهری مانند آکرا، استفاده از پرداخت‌های دیجیتال و ارزهای خارجی (به‌ویژه دلار آمریکا) در حال افزایش است. به گفته‌ی مقاله‌ای در Forbes، رشد فناوری مالی (FinTech) در غنا باعث شده که شرکت‌هایی مانند MTN Mobile Money و Vodafone Cash به جایگزین‌هایی برای پول نقد تبدیل شوند. این روند نشان‌دهنده تغییر در رفتار مصرف‌کنندگان و تلاش برای کاهش وابستگی به اسکناس‌های فیزیکی است.

تحولات اخیر

در سال‌های اخیر، سدی با چالش‌هایی مانند تورم بالا و کاهش ارزش مواجه شده است. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF)، نرخ تورم در غنا در سال 2024 به حدود 20 درصد رسید که تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید مردم داشت. این وضعیت باعث شده که بانک مرکزی غنا سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری برای کنترل عرضه پول و تثبیت ارزش سدی اتخاذ کند.

یکی از اقدامات مهم، افزایش نرخ بهره بانکی بود که در سال 2023 به 30 درصد رسید تا سرمایه‌گذاری در سدی جذاب‌تر شود. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که بدون اصلاحات ساختاری در اقتصاد، مانند کاهش وابستگی به واردات و افزایش تولید داخلی، سدی همچنان تحت فشار خواهد بود.

مقایسه سدی با واحدهای پولی دیگر در آفریقا

در مقایسه با سایر واحدهای پولی آفریقایی مانند واحد پول مراکش، سدی غنا جایگاه متوسطی دارد. برای مثال، نایرا نیجریه (NGN) و راند آفریقای جنوبی (ZAR) نیز با نوسانات ارزی مواجه هستند، اما راند به دلیل اقتصاد متنوع‌تر آفریقای جنوبی، ثبات بیشتری دارد. در مقابل، فرانک CFA که در 14 کشور غرب و مرکز آفریقا استفاده می‌شود و به یورو وابسته است، از ثبات بیشتری برخوردار است اما استقلال پولی کمتری به این کشورها می‌دهد. سدی، با وجود چالش‌ها، به غنا اجازه می‌دهد که سیاست‌های پولی خود را مستقل از قدرت‌های خارجی تنظیم کند.

سدی فراتر از یک ابزار اقتصادی، بخشی از هویت ملی غنا است. استفاده از نام‌های بومی مانند “سدی” و “پسوا” و تصاویر رهبران استقلال روی اسکناس‌ها، نشان‌دهنده تلاش برای حفظ میراث فرهنگی در کنار توسعه اقتصادی است. این رویکرد در بسیاری از کشورهای آفریقایی پسااستعماری دیده می‌شود، جایی که واحد پول به نمادی از خودمختاری تبدیل شده است.

منبع: ابرار صنعتی