ضرر تاریخی بوئینگ در سال 2024: چه عواملی دخیل بودند؟

شرکت بوئینگ، غول صنعت هوافضا در سال 2024 با ضرر بی‌سابقه 11.8 میلیارد دلاری مواجه شد که دومین ضرر بزرگ در تاریخ این شرکت محسوب می‌شود. این بحران مالی، نتیجه ترکیبی از اعتصابات کارگری، مشکلات ایمنی، تأخیر در تحویل هواپیماها و چالش‌های برنامه‌های دفاعی بود. ابرار صنعتی به بررسی جزئیات عوامل دخیل در این ضرر خواهد پرداخت.

معرفی شرکت آمریکایی بوئینگ

بوئینگ Boeing، تأسیس‌شده در سال 1916 در سیاتل واشنگتن، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان هواپیماهای تجاری، نظامی و فضایی در جهان است. این شرکت در بخش‌های هواپیماهای تجاری (مانند 737 مکس)، دفاع، فضا و امنیت (مانند KC-46A) و خدمات جهانی فعالیت می‌کند. بوئینگ با بیش از 140,000 کارمند و درآمد سالانه حدود 66.5 میلیارد دلار در سال 2024، با رقیب اصلی خود، ایرباس، در بازار جهانی رقابت می‌کند. با این حال، مشکلات اخیر، از جمله بحران‌های ایمنی و اعتصابات کارگری، جایگاه این شرکت را تضعیف کرده است.

مقدمه‌ای بر بحران مالی بوئینگ در 2024

سال 2024 برای بوئینگ سالی پرتلاطم بود که با ضرر خالص 11.8 میلیارد دلاری به پایان رسید، در مقایسه با ضرر 2.2 میلیارد دلاری در سال 2023. این بحران نتیجه مجموعه‌ای از چالش‌ها، از جمله اعتصاب 53 روزه کارگران، مشکلات ایمنی در هواپیمای 737 مکس، تأخیر در برنامه‌های دفاعی و کاهش تحویل هواپیماهای تجاری بود. این ضرر، که بزرگ‌ترین از سال 2020 (11.94 میلیارد دلار) بود، نگرانی‌هایی درباره آینده مالی بوئینگ ایجاد کرد و توجه سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و قانون‌گذاران را جلب کرد.

همه چیز درباره زیان 11.8 میلیارد دلاری بوئینگ

زیان 11.8 میلیارد دلاری بوئینگ در سال 2024 شامل 7.8 میلیارد دلار هزینه‌های غیرمترقبه (charges) در سه‌ماهه سوم و چهارم بود. بخش هواپیماهای تجاری با کاهش 55 درصدی درآمد در سه‌ماهه چهارم (4.8 میلیارد دلار) و تحویل تنها 348 هواپیما در کل سال (در مقایسه با 528 در 2023) ضربه سختی خورد. اعتصاب اتحادیه کارگری (IAM) تولید را متوقف کرد و هزینه‌های اضافی قرارداد جدید کارگری به ضررها افزود. بخش دفاع، فضا و امنیت نیز با 5.41 میلیارد دلار ضرر، به‌ویژه در برنامه‌های KC-46A، T-7A و 777X، نقش مهمی در این بحران داشت.

تاریخچه مختصر از عملکرد مالی بوئینگ

بوئینگ از سال 2018، زمانی که سود خالص 10.5 میلیارد دلاری داشت، با مشکلات مالی متعددی مواجه شد. در سال 2019، زمین‌گیر شدن 737 مکس پس از دو سقوط مرگبار (2018 و 2019) منجر به ضرر 636 میلیون دلاری شد. سال 2020، تحت تأثیر همه‌گیری کووید-19 و ادامه مشکلات 737 مکس، با ضرر 11.94 میلیارد دلاری بدترین سال بوئینگ بود. در سال‌های 2021 تا 2023، ضررها به ترتیب 4.29، 5.05 و 2.22 میلیارد دلار بود. ضرر 11.8 میلیارد دلاری در 2024 نشان‌دهنده بازگشت به سطح بحران 2020 است و مجموع ضررهای بوئینگ از سال 2019 را به 36 میلیارد دلار رساند.

چرا رقم ضرر 11.8 میلیارد دلار شوکه‌کننده است؟

ضرر 11.8 میلیارد دلاری بوئینگ به دلیل مقیاس و سرعت وقوع آن شوکه‌کننده بود. در حالی که تحلیلگران انتظار ضرری در حدود 1 میلیارد دلار برای سه‌ماهه چهارم داشتند، بوئینگ ضرر 3.8 میلیارد دلاری را گزارش کرد، که معادل 5.46 دلار زیان به ازای هر سهم بود. این رقم، در مقایسه با ضرر 30 میلیون دلاری در سه‌ماهه چهارم 2023، افزایش چشمگیری داشت. کاهش 31 درصدی درآمد سه‌ماهه چهارم (15.2 میلیارد دلار) و جریان نقدی منفی 14.3 میلیارد دلاری در سال، نگرانی‌ها درباره پایداری مالی بوئینگ را تشدید کرد، به‌ویژه با بدهی 58 میلیارد دلاری این شرکت.

عوامل اصلی زیان: خطای انسانی یا ساختاری؟

زیان بوئینگ نتیجه ترکیبی از خطاهای انسانی و مشکلات ساختاری بود. از منظر انسانی، تصمیمات ضعیف مدیریت در واکنش به اعتصاب کارگری و ناتوانی در پیش‌بینی مشکلات ایمنی (مانند حادثه درب 737 مکس در ژانویه 2024) نقش داشت. از نظر ساختاری، وابستگی بیش‌ازحد به قراردادهای ثابت‌قیمت (fixed-price) در بخش دفاعی، مانند KC-46A، و زنجیره تأمین شکننده، مشکلات را تشدید کرد. اعتصاب 33,000 کارگر IAM، که تولید 737 مکس، 777 و 767 را متوقف کرد، روزانه 50 میلیون دلار هزینه داشت. این عوامل نشان‌دهنده ضعف در برنامه‌ریزی استراتژیک و مدیریت ریسک هستند.

نقش تأخیر در تحویل سفارش‌ها بر ضرر بوئینگ

تأخیر در تحویل هواپیماها یکی از عوامل اصلی کاهش درآمد و ضرر بوئینگ بود. در سال 2024، بوئینگ تنها 348 هواپیمای تجاری تحویل داد، در مقایسه با 528 در سال 2023، که کاهش 34 درصدی را نشان می‌دهد. در سه‌ماهه چهارم، تنها 57 هواپیما تحویل شد، در مقایسه با 157 در سه‌ماهه مشابه 2023. اعتصاب کارگری و محدودیت‌های تولید 737 مکس (38 هواپیما در ماه توسط FAA) این تأخیرها را تشدید کرد. این کاهش مستقیماً درآمد بخش تجاری را به 22.86 میلیارد دلار (از 33.9 میلیارد دلار در 2023) کاهش داد، در حالی که موجودی انبار به 87.5 میلیارد دلار رسید.

بررسی انتقادها از مدیریت ارشد بوئینگ

مدیریت ارشد بوئینگ، به‌ویژه دیو کالهون (مدیرعامل تا اوت 2024) و تیم او، به دلیل ناتوانی در مدیریت بحران‌ها مورد انتقاد قرار گرفتند. تحلیلگران، مانند رون اپشتین از بانک آمریکا، از «تکرار هزینه‌های غیرمترقبه در بخش دفاعی» و ناتوانی در پیش‌بینی اعتصاب کارگری انتقاد کردند. تصمیم برای ادامه قراردادهای ثابت‌قیمت، که منجر به ضررهای برنامه‌هایی مانند KC-46A شد، به‌عنوان خطای استراتژیک مطرح شد. کلی اورتبرگ، که در اوت 2024 مدیرعامل شد، با چالش بازسازی اعتماد و بهبود فرهنگ ایمنی مواجه است، اما برخی معتقدند تغییرات او هنوز کافی نیست.

خسارت 11.8 میلیارد دلاری بوئینگ؛ واکنش بازار چگونه بود؟

بازار سهام به ضرر 11.8 میلیارد دلاری بوئینگ با نوسانات واکنش نشان داد. پس از اعلام نتایج اولیه در 23 ژانویه 2025، سهام بوئینگ در معاملات پس از ساعت کاری افت کرد، اما در 28 ژانویه، با اعلام پیشرفت در تولید، تا 8 درصد افزایش یافت. با این حال، سهام بوئینگ در کل سال 2024 حدود 0.51 درصد کاهش یافت و به 175.16 دلار رسید. مودیز رتبه اعتباری بوئینگ را در سطح Baa3 (یک پله بالاتر از junk) حفظ کرد، که نشان‌دهنده نگرانی از بدهی 58 میلیارد دلاری بود. با این حال، جذب 24 میلیارد دلار نقدینگی در سه‌ماهه چهارم، اعتماد نسبی سرمایه‌گذاران را حفظ کرد.

نقش مشکلات ایمنی در ضرر بزرگ بوئینگ

مشکلات ایمنی، به‌ویژه حادثه درب 737 مکس 9 در ژانویه 2024 (Alaska Airlines)، تأثیر عمیقی بر ضرر بوئینگ داشت. این حادثه، که به دلیل نبود پیچ‌های نگهدارنده رخ داد، منجر به زمین‌گیر شدن موقت 171 هواپیما و کاهش تولید به 38 هواپیما در ماه شد. FAA از بوئینگ خواست طرح جامع ایمنی ارائه دهد، که تولید و تحویل را بیشتر محدود کرد. این مشکلات، همراه با سابقه سقوط‌های 737 مکس در 2018 و 2019، اعتماد مشتریان و قانون‌گذاران را تضعیف کرد و به کاهش سفارشات جدید (279 سفارش در 2024 در مقایسه با 1576 در 2023) منجر شد.

مقایسه وضعیت بوئینگ با رقیب دیرینه، ایرباس

ایرباس در سال 2019 با درآمد 78.9 میلیارد دلار از بوئینگ (76 میلیارد دلار) پیشی گرفت و در سال 2024 با تحویل 735 هواپیما (در مقایسه با 348 بوئینگ) برتری خود را حفظ کرد. ایرباس سود خالص 3-4 میلیارد دلاری در سال‌های اخیر گزارش کرده، در حالی که بوئینگ ضررهای متوالی داشته است. ایرباس از مشکلات ایمنی مشابه 737 مکس اجتناب کرد و با مدیریت بهتر زنجیره تأمین، تولید پایدارتری داشت. با این حال، بوئینگ همچنان با موجودی سفارشات 521 میلیارد دلاری (5500 هواپیما) از نظر حجم سفارشات رقابتی است.

آیا بوئینگ در آستانه سقوط اقتصادی است؟

با وجود ضرر 11.8 میلیارد دلاری، بعید است بوئینگ به‌زودی سقوط اقتصادی کند. موجودی نقد 26.3 میلیارد دلاری، جذب 24 میلیارد دلار سرمایه و موجودی سفارشات 521 میلیارد دلاری، بوئینگ را از ورشکستگی دور نگه می‌دارند. با این حال، بدهی 58 میلیارد دلاری، رتبه اعتباری شکننده (Baa3) و ادامه چالش‌های تولید و ایمنی، ریسک‌های قابل‌توجهی ایجاد می‌کنند. کelly Ortberg برنامه‌هایی برای افزایش تولید 737 مکس و 787 و تحویل 777X در 2026 دارد، اما موفقیت این طرح‌ها به مدیریت مؤثر اعتصابات، ایمنی و قراردادهای دفاعی بستگی دارد. بوئینگ در لبه پرتگاه نیست، اما نیاز به تغییرات ساختاری عمیق دارد.

منبع: ابرار صنعتی