فرودگاه بین‌المللی پکن که با کد IATA به عنوان PEK شناخته می‌شود، یکی از شلوغ‌ترین مراکز هوایی جهان است و نقش کلیدی در اتصال پایتخت چین به بیش از صد مقصد جهانی ایفا می‌کند. این فرودگاه، واقع در منطقه شونی‌یی و در فاصله ۳۲ کیلومتری شمال شرقی مرکز شهر، با سه ترمینال عظیم و باندهای پروازی مدرن، سالانه میلیون‌ها مسافر را جابه‌جا می‌کند و نمادی از پیشرفت زیرساختی چین به شمار می‌رود. تصور کنید در ترمینال ۳، بزرگترین سازه ساخته‌شده توسط دست انسان، با سقف‌های منحنی الهام‌گرفته از ابریشم و باغ‌های داخلی، منتظر پروازتان هستید؛ این فضا نه تنها یک مرکز حمل و نقل، بلکه تجربه‌ای فرهنگی و راحت از سفر است.
تأسیس فرودگاه در سال ۱۹۵۸، همزمان با رشد سریع اقتصادی چین، آن را به هابی اصلی برای شرکت هواپیمایی ایر چاینا تبدیل کرده و با ظرفیت بیش از ۹۰ میلیون مسافر در سال، بخشی جدایی‌ناپذیر از شبکه هوایی آسیا شده است. در سال‌های اخیر، با وجود همه‌گیری، این فرودگاه بازیابی چشمگیری داشته و در سال ۲۰۲۴، بیش از ۶۷ میلیون مسافر را پذیرفته است.
فرودگاه بین‌المللی پکن، تحت مدیریت شرکت فرودگاه‌های بین‌المللی پکن، با مساحتی بیش از ۱۴۸۰ هکتار، امکانات گسترده‌ای برای پروازهای داخلی و بین‌المللی فراهم می‌آورد و با فرودگاه داکسینگ، بار مسافری را تقسیم می‌کند. این تقسیم، از سال ۲۰۱۹ آغاز شده و اجازه داده تا PEK بر پروازهای ایر چاینا و متحدانش تمرکز کند، در حالی که داکسینگ به شرکت‌های جنوبی اختصاص یافته است. آمار نشان می‌دهد که PEK همچنان بیش از نیمی از ترافیک هوایی پکن را مدیریت می‌کند و با بیش از ۴۳۳ هزار پرواز در سال ۲۰۲۴، جایگاه دوم جهانی را در ترافیک مسافری حفظ کرده است.
مشخصات کامل فرودگاه پکن
| ویژگی | اطلاعات |
|---|---|
| نام رسمی | فرودگاه بین‌المللی پکن پایتخت (Beijing Capital International Airport) |
| کدهای IATA / ICAO | PEK / ZBAA |
| محل | پکن، چین (32 کیلومتری شمال شرق مرکز شهر) |
| سال تأسیس | 1958 |
| ترمینال‌ها | ترمینال 1، 2 و 3 |
| تعداد باند پروازی | 3 باند (18L/36R، 18R/36L، 01/19) |
| تعداد پروازهای سالانه | 433,572 پرواز (بر اساس آمار سال 2024) |
| تعداد مسافران سالانه | 67,367,428 مسافر (بر اساس آمار سال 2024) |
| تعداد مقاصد بین‌المللی | 228 مقصد در 62 کشور |
| تعداد خطوط هوایی فعال | 54 شرکت هواپیمایی |
| نوع فرودگاه | مسافری و باری |
| مالکیت و مدیریت | شرکت فرودگاه بین‌المللی پکن (Beijing Capital International Airport Company Limited) |
مراحل گسترش فرودگاه بین‌المللی پکن
تاریخچه تأسیس فرودگاه بین‌المللی پکن به سال ۱۹۵۸ بازمی‌گردد، زمانی که چین در آستانه انقلاب صنعتی، نیاز به یک مرکز هوایی مدرن را احساس کرد و این فرودگاه با یک ترمینال کوچک و باند پروازی ۲۵۰۰ متری در شرق سایت افتتاح شد. در آن دوران، تمرکز بر پروازهای داخلی بود و تنها چند پرواز محدود به کشورهای همسایه انجام می‌گرفت، اما با رشد اقتصادی دهه ۱۹۶۰، باند شرقی به ۳۲۰۰ متر گسترش یافت تا هواپیماهای بزرگ‌تر را بپذیرد.
در دهه ۱۹۷۰، با باز شدن درهای چین به جهان، فرودگاه شاهد ورود پروازهای بین‌المللی شد و در اکتبر ۱۹۷۸، باند غربی ۳۲۰۰ متری افتتاح گردید تا ترافیک رو به رشد را مدیریت کند. ترمینال ۱، با مساحت ۶۰ هزار متر مربع و رنگ سبز نمادین، در ژانویه ۱۹۸۰ گشایش یافت و اولین پرواز بین‌المللی از اسلام‌آباد پاکستان را پذیرفت، که این رویداد، آغاز عصر جهانی‌سازی هوایی چین بود. تا اواخر دهه ۱۹۹۰، با افزایش مسافران، ترمینال ۱ ناکافی شد. در سال ۱۹۹۹، همزمان با جشن‌های پنجاهمین سالگرد جمهوری خلق، ترمینال ۲ با ۳۳۶ هزار متر مربع فضا افتتاح گردید و ترمینال ۱ برای بازسازی موقت بسته شد.
گسترش‌های دهه ۲۰۰۰، فرودگاه را به سطح جهانی رساند؛ در سال ۲۰۰۲، باند سوم ۳۸۰۰ متری ساخته شد و در اکتبر ۲۰۰۷، باند ۱۸R/36L به بهره‌برداری رسید تا ظرفیت را دو برابر کند. ترمینال ۳، قلب این گسترش، در فوریه ۲۰۰۸ تکمیل شد و با افتتاح کامل در مارس همان سال، برای المپیک تابستانی ۲۰۰۸ آماده گردید. این ترمینال، با بودجه ۳۰ میلیارد ین ژاپنی و ۵۰۰ میلیون یورویی از بانک سرمایه‌گذاری اروپا، بزرگترین سازه مصنوعی جهان تا آن زمان بود.
در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، تمرکز بر بهینه‌سازی بود؛ در سال ۲۰۱۳، زیرترمینال T3D برای پروازهای داخلی ایر چاینا افتتاح شد و سیستم حمل و نقل خودکار داخل ترمینال‌ها نصب گردید. با همه‌گیری کووید-۱۹، ترافیک در سال ۲۰۲۰ به ۳۴ میلیون مسافر سقوط کرد، اما با سیاست‌های بازسازی چین، در سال ۲۰۲۳ به ۵۳ میلیون رسید و در ۲۰۲۴، به ۶۷ میلیون افزایش یافت. ترمینال ۱، پس از بسته شدن موقت در ۲۰۲۰، در اوت ۲۰۲۳ به عنوان ماهواره ترمینال ۲ بازگشایی شد و پروازهای گروه HNA را مدیریت می‌کند.
طراحی معماری ترمینال‌های فرودگاه بین‌المللی پکن
معماری ترمینال‌ها ترکیبی از مدرنیته و عناصر سنتی چینی است که توسط شرکت‌های هلندی، بریتانیایی و چینی مانند Netherlands Airport Consultants، Foster + Partners و Beijing Institute of Architectural Design اجرا شده. ترمینال‌ها با تمرکز بر جریان مسافران، فضاهای باز و نمادهای فرهنگی ساخته شده‌اند و سقف‌های منحنی ترمینال ۳، الهام‌گرفته از موج ابریشم، حس حرکت و اتصال جهانی را القا می‌کند. این طراحی، با پنجره‌های مثلثی برای نور طبیعی و سقف‌های نارنجی نماد شادی، تجربه‌ای آرام و الهام‌بخش برای مسافران فراهم می‌آورد.
ترمینال ۲، با مساحت ۳۳۶ هزار متر مربع، طراحی ساده‌تری دارد که بر کارایی تمرکز کرده و با راهروهای وسیع و ۲۰ گیت، پروازهای متنوع را مدیریت می‌کند. گیت ۲۱، سازگار با هواپیمای A380، یکی از ویژگی‌های برجسته آن است و اتصال پیاده به ترمینال ۱، در ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، جریان را تسهیل می‌نماید. ترمینال ۳، با ۹۸۶ هزار متر مربع، پیچیده‌ترین طراحی را دارد و شامل زیربخش‌های T3C برای چک‌این داخلی، T3D برای ایر چاینا و T3E برای پروازهای بین‌المللی است. این ترمینال، با ۷۲ پل هوایی، ۱۵۰ گیت و ۲۴۳ آسانسور و پله‌برقی، بزرگترین در نوع خود است و سیستم چمدان با سرعت ۱۰ متر بر ثانیه، ۱۹ هزار چمدان در ساعت را جابه‌جا می‌کند.
عناصر فرهنگی در طراحی، مانند دیوار نه‌اژدها، حوض‌های سنتی و باغ امپراتوری داخلی، فضا را به موزه‌ای زنده تبدیل کرده و مسافران را با میراث چین آشنا می‌سازد. تونل باغ زیرزمینی، با گیاهان گرمسیری، استرس سفر را کاهش می‌دهد و منطقه تجاری ۴۵ هزار متر مربعی، با ۷۲ فروشگاه غذا و ۱۶ هزار متر مربع خرده‌فروشی داخلی، تنوعی از غذاهای چینی و غربی ارائه می‌دهد. این معماری، نه تنها کارآمد، بلکه نمادی از هارمونی سنتی و مدرن است.
ترمینال ۱: ساختار و نقش در پروازهای داخلی
ترمینال ۱ فرودگاه بین‌المللی پکن، با مساحت ۶۰ هزار متر مربع و ۱۶ گیت، از ژانویه ۱۹۸۰ به عنوان اولین ترمینال بزرگ افتتاح شد و نقش اصلی در پروازهای داخلی را بر عهده دارد. این ترمینال، پس از بازسازی در سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ و مجدداً در ۲۰۰۸، در اوت ۲۰۲۳ به عنوان ماهواره غربی ترمینال ۲ بازگشایی شد و پروازهای گروه HNA مانند هاینان ایرلاینز، گرند چین ایر و تیانجین ایرلاینز را مدیریت می‌کند. ساختار آن، با سالن‌های چک‌این ساده و گیت‌های کارآمد، برای مسافران داخلی طراحی شده و اتصال به ترمینال ۲ از طریق راهرو پیاده، جریان را آسان می‌سازد.
نقش ترمینال ۱ در پروازهای داخلی، با تمرکز بر خطوط محلی، ظرفیت ۱۰ تا ۱۲ هواپیما را فراهم می‌کند و با سیستم‌های امنیتی پایه، سرعت عبور را افزایش می‌دهد. در دوران همه‌گیری، این ترمینال بسته بود، اما بازگشایی اخیر، بار داخلی را تعدیل کرده و مسافرانی که به شهرهای کوچک‌تر مانند آکسو یا آلماتی پرواز می‌کنند، را جذب می‌نماید. امکانات آن شامل فروشگاه‌های کوچک و کافه‌های چینی است که راحتی اولیه را تضمین می‌کند.
ساختار ترمینال ۱، با دیوارهای سبز و فضاهای باز، حس آشنایی برای مسافران چینی ایجاد می‌کند و با ۱۶ گیت، پروازهای ایر چاینا به بیش از ۱۰۰ شهر داخلی را پشتیبانی می‌نماید.
ترمینال ۲: امکانات برای پروازهای بین‌المللی و داخلی
ترمینال ۲ با افتتاح در نوامبر ۱۹۹۹ و مساحت ۳۳۶ هزار متر مربع، امکانات گسترده‌ای برای پروازهای بین‌المللی و داخلی فراهم می‌آورد و شرکت‌هایی مانند هاینان ایرلاینز، اسکای‌تیم (به جز چاینا ایرلاینز)، وان‌ورلد (به جز سری‌لانکان) و ایر کره را مدیریت می‌کند. این ترمینال، با ۲۰ هواپیما و گیت A380، پروازهایی به هنگ‌کنگ، ماکائو و تایوان را پوشش می‌دهد و ایر چاینا از آن برای برخی پروازهای داخلی استفاده می‌کند. اتصال به ترمینال ۱ در ۱۰ دقیقه پیاده، و به ترمینال ۳ با اتوبوس هر ۱۰ دقیقه، جریان را تسهیل می‌نماید.
امکانات ترمینال ۲ شامل سالن‌های VIP، فروشگاه‌های بدون گمرک و رستوران‌های متنوع است که مسافران بین‌المللی را با غذاهای محلی مانند دامپلینگ و گزینه‌های غربی راضی می‌سازد. سیستم امنیتی پیشرفته با اسکنرهای ایکس‌ری، عبور سریع را تضمین می‌کند و منطقه تجاری ۱۲ هزار متر مربعی، خرید سوغاتی را ممکن می‌سازد. در سال ۲۰۲۴، این ترمینال بیش از ۲۰ میلیون مسافر را پذیرفت و با ۴۳۳ هزار پرواز کل فرودگاه، نقش کلیدی ایفا کرد.
ترمینال ۳: بزرگترین ترمینال جهان و ویژگی‌های منحصربه‌فرد
ترمینال ۳ با مساحت ۹۸۶ هزار متر مربع و افتتاح در فوریه ۲۰۰۸، بزرگترین ترمینال جهان در زمان ساخت بود و ایر چاینا، استار الاینس، وان‌ورلد (به جز سری‌لانکان) و چاینا ایرلاینز را مدیریت می‌کند. این ترمینال، با زیربخش‌های T3C، T3D و T3E، ۷۲ پل هوایی و ۱۵۰ گیت دارد و سیستم چمدان آن، ۱۹ هزار قطعه در ساعت را با سرعت ۱۰ متر بر ثانیه جابه‌جا می‌کند. طراحی توسط فاستر + پارتنرز، با سقف موج‌دار و عناصر سنتی مانند دیوار نه‌اژدها، فرهنگی و مدرن است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد ترمینال ۳ شامل حمل و نقل خودکار Innovia APM با سرعت ۵۵ کیلومتر در ساعت است که T3C را به T3E در ۲ تا ۵ دقیقه متصل می‌کند، و باغ تونل زیرزمینی با گیاهان گرمسیری، استرس را کاهش می‌دهد. منطقه تجاری ۴۵ هزار متر مربعی، با ۷۲ فروشگاه غذا و ۱۲ هزار متر مربع بدون گمرک، تنوعی از برندهای لوکس و محلی ارائه می‌دهد. این ترمینال، A380 را با گیت‌های ویژه مدیریت می‌کند و پروازهایی به نیویورک، لندن و توکیو را پشتیبانی می‌نماید.
در سال ۲۰۲۴، ترمینال ۳ بیش از ۵۰ میلیون مسافر را پذیرفت و با ۲۴۳ آسانسور، دسترسی برای معلولان را تضمین کرد. حوادث نادر مانند انفجار کوچک در ۲۰۱۳، با سیستم‌های امنیتی پیشرفته مدیریت شد و ترمینال را ایمن نگه داشت.
ظرفیت پروازی و آمار مسافران فرودگاه بین‌المللی پکن
- ۲۰۱۸: ۱۰۰,۹۸۳,۲۹۰ مسافر (اوج پیش از همه‌گیری)
- ۲۰۲۰: ۳۴,۵۱۳,۸۲۷ مسافر (کاهش ۶۵ درصدی)
- ۲۰۲۳: ۵۲,۸۷۹,۱۵۶ مسافر (رشد ۳۱۶ درصدی)
- ۲۰۲۴: ۶۷,۳۶۷,۴۲۸ مسافر (رشد ۲۷ درصدی)
ظرفیت فرودگاه بین‌المللی پکن، با سه باند ۳۸۰۰ متری (۱۸L/36R آسفالت، ۱۸R/36L آسفالت و ۰۱/۱۹ بتنی)، سالانه بیش از ۴۳۳ هزار پرواز را مدیریت می‌کند و ظرفیت مسافری ۹۰ میلیون نفر را دارد. در سال ۲۰۱۸، رکورد ۱۰۰ میلیون مسافر ثبت شد، اما همه‌گیری آن را به ۳۴ میلیون در ۲۰۲۰ کاهش داد. بازیابی در ۲۰۲۳ با ۵۳ میلیون و در ۲۰۲۴ با ۶۷ میلیون مسافر، رشد ۲۷ درصدی نشان داد
آمار مسافران، PEK را به دومین فرودگاه شلوغ جهان در ۲۰۱۴ تبدیل کرد و با ۱.۴ میلیون تن بار، دوازدهمین در حمل بار است. در ۲۰۲۴، پروازهای ایر چاینا به ۱۰۰ شهر داخلی و ۵۰ بین‌المللی، ظرفیت را پر کرد و با خطوط جدید به داکا، هاوانا و ریاض، گسترش یافت. هاینان ایرلاینز نیز به بوستون و دوبلین پرواز می‌کند.
باندهای پروازی و عملیات هوایی
باندهای فرودگاه با طول ۳۸۱۰ متری برای باندهای اصلی، هواپیماهایی مانند A380 و کوماک سی 919 را می‌پذیرند و عملیات را در ارتفاع ۳۵ متری از سطح دریا تسهیل می‌کنند. باند ۱۸L/36R در ۱۹۸۲، ۱۸R/36L در ۲۰۰۷ و ۰۱/۱۹ در ۱۹۸۲ ساخته شد و با سیستم‌های ناوبراسیون پیشرفته، پروازهای همزمان را ممکن می‌سازد. در زمستان، باندهای گرم‌کننده، برف را ذوب می‌کنند و تأخیر را کم می‌نمایند.
عملیات هوایی، با برج کنترل مدرن، بیش از ۴۳۳ هزار پرواز در ۲۰۲۴ را مدیریت کرد و با رادارهای SAR، ایمنی را تضمین می‌کند. ایر چاینا، با پایگاه اصلی، ۶۰ درصد پروازها را انجام می‌دهد و با شرکت‌هایی مانند امارات و سنگاپور، پروازهای طولانی را پشتیبانی می‌نماید. حادثه آتش A330 در ۲۰۱۹، بدون تلفات، با پروتکل‌های ایمنی مدیریت شد.
امکانات مسافری و خدمات رفاهی در فرودگاه بین‌المللی پکن
فرودگاه پکن با بیش از ۲۰۰ دوربین برای نظارت چمدان و سالن‌های VIP، راحتی را اولویت قرار داده و خدمات بانکی، مراکز تجاری و اینترنت رایگان ارائه می‌دهد. ترمینال ۳، با آشپزخانه جهانی ۷۲ فروشگاهه، غذاهای چینی، غربی و فست‌فود را سرو می‌کند و منطقه بدون گمرک ۱۲ هزار متر مربعی، برندهای لوکس را عرضه می‌نماید.
خدمات رفاهی شامل ذخیره چمدان تا یک روز پیش و سالن‌های ماساژ است که خستگی سفر را کاهش می‌دهد. هتل هیلتون داخل فرودگاه، با ۲۶۵ اتاق، اقامت شبانه را ممکن می‌سازد و برای معلولان، آسانسورهای ویژه و مسیرهای رمپ فراهم است. در ۲۰۲۴، اپلیکیشن فرودگاه، رزرو خدمات را آسان کرد.
